صفحه 179
كيفيّت نماز جمعه
مسئله 1168- نماز جمعه در زمان حضور و در
زمان غيبت امام«سلام‌الله‌علیه» واجب تخييرى است كه به جاى نماز ظهر خوانده مىشود
و شرکت در آن مستحبّ مؤکّد است. نماز جمعه مثل نماز صبح دو ركعت است و تمام شرايط
عمومى نماز صبح را دارد، حتّى حمد و سورۀ آن بايد بلند خوانده شود، ولى در آن دو
قنوت مستحب است يكى قبل از ركوع ركعت اوّل و ديگرى بعد از ركوع ركعت دوّم و نيز
مستحب است در ركعت اوّل سورۀ جمعه و در ركعت دوّم سورۀ منافقين خوانده شود. و ظنّ
و سهو و شك در آن، حكم ظنّ و سهو و شك در نماز صبح را دارد.
شرايط نماز جمعه
مسئله 1169- نماز جمعه علاوه بر شرايط عمومى
نماز، شش شرط ديگر هم دارد:
اوّل: وقت آن، و آن از اوّل ظهر شرعى است تا
وقتى كه سايۀ شاخص دوهفتم شاخص شود (تقريباً يك ساعت و نيم بعد از ظهر) و اگر از
اين مقدار گذشت، بايد نماز ظهر خوانده شود.
دوّم: خواندن دو خطبه پيش از نماز و آن دو
خطبه بايد مشتمل بر حمد و ثناى خدا و صلوات بر پيامبر و آل پيامبر«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم»
و دعوت مردم به تقوا و پرهيزكارى و يك سورۀ كامل و استغفار براى مؤمنين باشد و
لازم نيست دو خطبه به عربى خوانده شود، بلكه اگر مستمعين اهل زبان‌هاى مختلف باشند،
خوب است به همۀ آن زبان‌ها خوانده شود، چنان‌که خوب است حمد و ثناى خدا و صلوات بر
پيامبر و آل پيامبر به عربى و با ذكر نام آنها باشد و خوب است دعوت به تقوا با لفظ
تقوا و استغفار براى مؤمنين با لفظ استغفار باشد و بايد خطبهها را خود امام و
ايستاده بخواند و ميان دو خطبه به نشستن مختصرى فاصله شود و بايد خطبهها را بلند
بخواند و خوب است به نحوى بلند خوانده شود كه همۀ حاضرين بشنوند و خوب است خطبهها
بعد از ظهر شرعى خوانده شود و اگر هر دو خطبه قبل از ظهر خوانده شود، به طورى كه
بين دو خطبه و نماز فاصله نشود، مانعى ندارد و مستحب است امام جمعه در حال خطبه با
طهارت باشد و عمّامه بر سر داشته باشد و بر عصا يا سلاحى تكيه كند و خوب است در
خطبهها، مسائل اجتماعى و سياسى و مصالح مسلمين مطرح شود، و مستحب مؤكّد است كه
حاضرين مثل حالِ نماز
صفحه 180
باشند و خطبهها را گوش دهند و صحبت نكنند،
حتّى نافله نخوانند و به طرف خطيب بنشينند و به راست و چپ نگاه نكنند و جابه‌جا
نشوند.
سوّم: به جماعت خوانده شود، پس فرادى صحيح
نيست؛ ولى اگر در ركوع ركعت دوّم نماز جمعه به امام برسد مجزى خواهد بود و ركعت
دوّم را خودش مىخواند؛ بنابراين اگر كسى به ركعت اوّل يا به خطبهها نرسد، گرچه
بدون عذر باشد، نمازش صحيح است.
چهارم: امام و مأموم حدّاقلّ پنج نفر باشند و
حتّى اگر چهار نفر مأموم غيربالغ يا مسافر و يا زن باشند، كفايت مىكند.
پنجم: امام جمعه علاوه بر دارا بودن شرايطى
كه امام جماعت بايد داشته باشد، بايد يا مجتهد جامع‌الشّرايط و يا منصوب از طرف او
باشد و اگر مجتهدى متصدّى شئون ادارى و سياسى مسلمين است بايد منصوب از طرف او
باشد. و بايد قادر به خواندن خطبه در حال قيام باشد و شايسته است امام جمعه مردى
با ورع، شجاع، قاطع، سخنگو و داراى فصاحت و بلاغت و با وقار و آشنا به مصالح اسلام
باشد.
ششم: بين دو نماز جمعه حدّاقلّ يك فرسخ شرعى
(تقريباً 5/ 5 كيلومتر) فاصله باشد.
مسئله 1170- مسافر گرچه قصد ده روز نكرده
باشد، چنان‌که مىتواند در نماز جمعه شركت كند، مىتواند امام جمعه نيز باشد.
مسئله 1171- اگر شك كند وقت نماز جمعه باقى
است يا نه، نماز جمعه صحيح است و نيز اگر يك ركعت از نماز جمعه در وقت واقع شود،
نماز جمعه صحيح است.
مسئله 1172- كسى كه در نماز جمعه شركت
نمىكند، مىتواند در اوّل وقت و در حين نماز جمعه نماز ظهر را به جماعت يا فرادى
بخواند.
مسئله 1173- نماز جمعه بر زن‌ها و پيران
سالخورده و مريض‌ها و نابينايان و مسافران و بچّهها و كسانى كه بيش از دو فرسخ از
محلّ اقامۀ نماز جمعه دور هستند و كسانى كه حضور آنان موجب مشقّت و سختى است،
مستحب مؤكّد نيست، ولى اگر این افراد در نماز جمعه حاضر شدند، نماز جمعۀ آنان به
جاى نماز ظهر محسوب مىشود.
مسئله 1174- خريد و فروش از اوّل ظهر روز
جمعه تا پايان نماز جمعه مكروه است و اگر هتك به نماز جمعه و جماعت مسلمين و مصالح
اسلام باشد، حرام است.
صفحه 181
مسئله 1175- هرگاه در بلد انسان نماز جمعۀ
جامع‌الشّرايط برپا مىشود، در روز جمعه تا پايان نماز جمعه مسافرت نمودن مكروه است.